Ενιαίο μέτωπο για την κοινωνική ασφάλιση

Ενιαίο μέτωπο για την κοινωνική ασφάλιση

του Δημήτρη Στρατούλη

Αναδημοσίευση από την Αυγή 29.11.2009

Η κυβέρνηση διαπραγματεύτηκε το ασφαλιστικό με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως συνισταμένη του δημοσιονομικού προβλήματος και δεσμεύτηκε για συγκεκριμένα περιοριστικά μέτρα. Αυτό είναι απαράδεκτο, γιατί τα θέματα της κοινωνικής ασφάλισης με βάση τις ιδρυτικές συνθήκες της Ε.Ε. δεν υπάγονται στην αρμοδιότητα των οργάνων της αλλά στις κυβερνήσεις των χωρών - μελών, αφού ισχύει η «αρχή της επικουρικότητας». Επίσης η κοινωνική ασφάλιση δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως δημοσιονομικό πρόβλημα αλλά ως κοινωνικό δικαίωμα και μάλιστα συνταγματικά κατοχυρωμένο, που τελεί υπό την εγγύηση του κράτους.

Η κυβέρνηση, με βάση τις δεσμεύσεις της, άφησε να διαρρεύσει ότι θα προωθήσει αλλαγές στο ασφαλιστικό, με τις οποίες θα αφαιρούνταν ασφαλιστικά δικαιώματα και κάλεσε τα συνδικάτα και τους εργοδοτικούς φορείς σε διάλογο. Είναι προφανές ότι -όπως έκαναν και παλαιότερα οι κυβερνήσεις Σημίτη- ήθελε να χρησιμοποιήσει το διάλογο ως επικοινωνιακό μανδύα για να εξαπατήσει τους εργαζόμενους για τις πραγματικές προθέσεις της, για να διαχύσει τις ευθύνες για τα προβλήματα του ασφαλιστικού και για να προωθήσει ευκολότερα τις αντικοινωνικές επιλογές της.

Ο διάλογος αυτός είναι προσχηματικός. Το αποδεικνύει και μόνο το γεγονός ότι ο υπουργός Εργασίας αρνήθηκε να αποδεχτεί τις αυτονόητες προϋποθέσεις που του έθεσαν οι συνδικαλιστές της “Αυτόνομης Παρέμβασης”, αφενός για υλοποίηση της προεκλογικής αλλά και μετεκλογικής δέσμευσης του ΠΑΣΟΚ για κατάργηση του νόμου Πετραλιά και αφετέρου για να μην περικοπεί κατά 1,7 δισ. η κρατική επιχορήγηση των ασφαλιστικών ταμείων στον προϋπολογισμό του 2010.

Η κυβέρνηση, χωρίς καν να παρουσιάσει τις προτάσεις της, προσπαθεί να πετάξει την μπάλα στην εξέδρα αναθέτοντας τον διάλογο σε μια επιτροπή τεχνοκρατών, λες και το ασφαλιστικό είναι τεχνικό και όχι πολιτικό πρόβλημα. Αυτό όμως που έμεινε είναι η αναφορά του υπουργού Εργασίας στην ανάγκη δομικών αλλαγών στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, με την οποία άνοιξε την πόρτα στη συζήτηση για το κεφαλαιοποιητικό σύστημα. Κάτι παρόμοιο είχε προτείνει πριν από λίγες ημέρες και ο Μίχαλος του ΕΒΕΑ.

Το κεφαλαιοποιητικό σύστημα όμως, στο οποίο ο καθένας έχει ατομική ευθύνη για τη σύνταξή του, αφού όσα εισφέρει τόσα και θα πάρει, δεν είναι ούτε κοινωνική ούτε ασφάλιση. Κι εδώ θα γίνει μεγάλη πολιτική και κοινωνική σύγκρουση, γιατί η συντριπτική πλειονότητα της κοινωνίας δεν θα κάνει βήμα πίσω ως προς το να είναι η κοινωνική ασφάλιση δημόσια, καθολική και με αναδιανεμητικό χαρακτήρα, που θα την διαπερνούν οι αρχές της αλληλεγγύης και όχι οι αξίες της ιδιωτικής ασφάλισης.

Από τις συζητήσεις και αντιπαραθέσεις των τελευταίων ημερών έχει γίνει ευρύτερα κατανοητό ότι η αριστερά έχει δίκιο, όταν λέει ότι τα προβλήματα του ασφαλιστικού στη χώρα μας δεν σχετίζονται με τις δαπάνες του, αφού οι συντάξεις και οι παροχές υγείας είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα, αλλά με τα έσοδά του. Και αυτό, όχι μόνο γιατί λεηλατήθηκαν τα αποθεματικά του είτε με τις υποχρεωτικές άτοκες καταθέσεις τους για πολλά χρόνια στην Τράπεζα της Ελλάδος, είτε μέσω χρηματιστηριακού τζόγου, δομημένων ομολόγων ή της εισφοροδιαφυγής, εισφοροαποφυγής και εισφοροκλοπής, αλλά και γιατί τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων μειώθηκαν φέτος δραματικά λόγω της αύξησης της ανεργίας και της γενίκευσης των ελαστικών μορφών απασχόλησης.

Τα υπαρκτά προβλήματα της κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας είναι η μεγάλη εισφοροδιαφυγή, που της ροκανίζει τα θεμέλια (περίπου 35% έναντι 2-3% στις άλλες χώρες της Ε.Ε.) και της στέρησε 8,4 δισ. ευρώ το 2009, η ελλιπής κρατική χρηματοδότηση, τα χρέη προς αυτή του κράτους και των ιδιωτών, η λεηλασία των κλάδων υγείας από φαρμακευτικές εταιρείες και ιδιωτικά νοσοκομεία. Τα μεγάλα επίσης ζητούμενα γιʼ αυτή είναι η σταδιακή επιστροφή των κλεμμένων αποθεματικών της, η ασφαλής διαχείριση όσων της απέμειναν και η θέσπιση νέων πόρων χρηματοδότησής της.

Για όλα αυτά δεν χρειάζεται κανένας διάλογος, αλλά πολιτική βούληση από την κυβέρνηση για άμεσα μέτρα αντιμετώπισής τους, που όμως δεν την έχει, γιατί έχει αναλάβει άλλες δεσμεύσεις. Τα όποια μέτρα για αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, μείωση συντάξεων ή αύξηση εισφορών θα έχουν ακραίες αντικοινωνικές επιπτώσεις. Επίσης, θα είναι και αναποτελεσματικά, γιατί έχει αποδειχθεί ότι δεν αυξάνουν τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, αλλά και παράλογα, γιατί το 66% των συνταξιούχων παίρνει μηνιαία λιγότερα από 600 ευρώ και γιατί οι εισφορές στη χώρα μας είναι οι μεγαλύτερες στην Ε.Ε.

Η κυβέρνηση δεν είναι εύκολο να αφαιρέσει ασφαλιστικά δικαιώματα, όχι μόνο γιατί αντιδρά η Αριστερά αλλά και γιατί έχει ήδη τις πρώτες αντιδράσεις από τον κοινωνικό χώρο του ΠΑΣΟΚ. Το τι έπαθε η κυβέρνηση Σημίτη από τις προτάσεις Γιαννίτση δεν είναι εύκολο να ξεχαστεί. Παρ' ότι η τελική αντιπαράθεση για την κοινωνική ασφάλιση μεταφέρθηκε για την άνοιξη, υπάρχουν από σήμερα οι προϋποθέσεις για τη συγκρότηση ενός ευρύτατου κοινωνικού και πολιτικού μετώπου για την υπεράσπιση και αναβάθμισή της. Τίποτε δεν τελείωσε. Όλα θα κριθούν από τους κοινωνικούς αγώνες που θα ξεσπάσουν το επόμενο διάστημα και από τους κοινωνικοπολιτικούς συσχετισμούς που θα διαμορφώσουν.